به اندازه طول و عرض کتاب و یا هر نشریه ای قطع گفته می شود.
به کار بردن این کلمه برای استفاده آسان تر یا متناسب با نوع کاربرد کتاب می باشد.
در پیدایش اولیه کتاب اندازه آنها متناسب با اندازه کتابهای خطی رایج در آن زمان بود ولی به تدریج چاپ کنندگان دریافتند که چاپ اندازه های مختلف کتاب می تواند برای بهبود کار موثر باشد.
نخستین کسی که به نقش و اهمیت اندازه کتاب ها پی برد شخصی ونیزی به نام آلدوس مانوتیوس بود.
او با ابداع این نوع کتاب هم در حمل آن کمک کرد و هم در هزینه ساخت آن که باعث کاهش آن می شد.
اندازه کتاب در صحافی نشان دهنده تعداد دفعات تا شدن کاغذ می باشد که تشکیل ورق های کتاب را میدهند.
مثلاً کاغذ دو ورقی با چهار صفحه در قطع رحلی ، چهار ورقی با هشت صفحه در قطع وزیری و هشت ورقی با شانزده صفحه در قطع رقعی برابر است.
قطع وزیری رایج‌ترین قطع برای کتاب می باشد و ابعاد آن 13 × 20 تا 20 × 26 تغییر می کند.
برای چاپ کتاب های نفیس و هنری از قطع رحلی استفاده می‌شود.
حال در اینجا در مورد قطع کتاب ها و انواع آنها صحبت می کنیم پس با برای‌تو همراه باشید.
قطع سلطانی :
از این قطع کتاب در اواخر عصر مغولان و اوایل عهد تیموریان که در ایران رایج بود استفاده می‌شد و طول و عرض تقریبی آن 40× 30 سانتی متر بود.
قطع رحلی :
این قطع را هنگام خواندن بر روی چهارپایه چوبی که همان رحل است قرار می‌دادند و می‌خواندند به همین دلیل نام آن به قطع رحلی معروف شد.
به سه دسته رحلی کوچک ، رحلی متوسط ، رحلی بزرگ تقسیم می شود.
البته نسخه های کتاب هایی چون قرآن مجید ، مثنوی مولوی ، شاهنامه فردوسی با این قطع رحلی بزرگ می باشد.
قطع رقعی :
در این نوع قطع که اندازه آن یعنی طول و عرض تقریبی آن ۱۰ × ۱۹ سانتیمتر می باشد.
قطع وزیری :
قطع وزیری نیز مانند قطع رحلی دارای سه اندازه کوچک ، متوسط ، بزرگ می باشد.
قطع خشتی :
می توان گفت که این نوع قطع از قدیمی ترین نسخه های خطی می باشد و در این نوع قطع طول و عرض همسان و برابر هستند.
قطعه بیاضی :
این قطع در بین نسخه نویسان و کتاب سازان به بیاض شهرت پیدا کرد و نسخه ای که از جانب طول آن باز و بسته می شود و شیراز بندی آن از طرف عرض اوراق می باشد.
قطعه بغلی :
این نوع قطع که معادل کتابهای جیبی بزرگ در زمان ما میباشد و طول و عرض تقریبی آن 7 × 5 سانتیمتر میباشد.
قطع جانمازی :
این قطع کوچک بوده و طول و عرض آن 7 × 12 می باشد.
قطع حمایلی :
این قطع نیز به طول و عرض 6 × 12 می باشد و مناسبت نامگذاری این نوع قطع برای آن بود که به صورت حمایل در زیر لباس به گردن می آویختند و با خود حمل می کردند.